Myrmeblog – blog hodowcy i badacza mrówek

Etogram mrówek – zapis zachowań

Na przedmiocie z behawioru zwierząt mieliśmy oddać na zaliczenie etogram w grupach 2/3-osobowych. Jak to miało miejsce przy poprzednich pracach zapytałem o możliwość zrobienia etogramu na mrówkach.

Prowadząca z entuzjazmem zaakceptowała pomysł, także wraz z kolegami mogliśmy zrealizować projekt. Przedstawiony etogram jest bardzo uproszczony. Powstał zaledwie w 3 dni, ale w ramach moich prac o mrówkach na Myrmeblogu znalazł on swoje miejsce. Może kogoś zachęci to do podobnych badań lub przynajmniej podsunie pomysł na jakieś doświadczenie.

WYBÓR I METODY OBSERWACJI

Obserwacje dotyczące etogramu przeprowadzono w sztucznych warunkach w ciągu 2 dni (29.05-30.05.16r.). W pierwszy dzień w godzinach od 20:40 do 21:40, a w drugi od 20:00 do 21:20. Trwających 30s obserwacji dokonywano w odstępach czasu co 5 min. Obrano metodę obserwacji przeglądowych poprzez zliczanie ilości mrówek wykonującą daną czynność w danym czasie. Obiekt badawczy składał się z młodej rocznej kolonii – 13 mrówek z gatunku Camponotus herculeanus (królowa + 12 robotnic) oraz potomstwa (jaj, larw i poczwarek) znajdujących się w specjalnie przygotowanej do hodowli probówce (część gniazdowa), umieszczonej w plastikowym pojemniku, wypełnionym piaskiem, służącym jako miejsce do furażowania, na którym umieszczona była kropla miodu.

DEFINICJE ZACHOWAŃ

DEFINICJE ZACHOWAŃ ROZSZERZONE O NADRZĘDNE KATEGORIE ORAZ LITEROWE KODY ZACHOWAŃ

ZAPIS OBSERWACJI PRZEGLĄDOWYCH

?+? oznacza robotnicę wykonującą daną czynność w danym czasie

??? oznacza królową wykonującą daną czynność w danym czasie

WNIOSKI

W sumie zostało zaobserwowanych 7 zachowań podzielonych na 3 kategorie. Robotnice reprezentowały najbardziej zróżnicowany behawior (7 zachowań), a królowa najmniejszy (2 zachowania).

Najczęstszymi zachowaniami zaobserwowanymi podczas 2 dniowego eksperymentu były zachowania związane z odpoczynkiem, co może potwierdzać najnowsze badania świadczące o domniemanym „lenistwie” wśród mrówek (http://www.sciencemag.org/news/2015/10/most-worker-ants-are-slackers). Owe ?lenistwo? może być także skutkiem przetrzymywania mrówek w sztucznych warunkach, gdzie pożywienia jest pod dostatkiem, a także zróżnicowanie środowiska jest znacznie mniejsze niż w naturze.

Na kolejnych miejscach znalazły się zachowania dotyczące kategorii ruchu i zdobywania pokarmu (tj. trofalaksja i furażowanie). Owe zachowania zdają się potwierdzać altruistyczny, społeczny charakter mrówek ? zdobywanie pożywienia dla kolonii i chęć dzielenia się nim z innymi osobnikami w celu wyrównania ilości pokarmu wśród wszystkich osobników. Sama trofalaksja zwana także ?pocałunkiem? wśród mrówek może odgrywać dużą role w doznawaniu przyjemności przez te owady z możliwości wymieniania się słodkim pokarmem, stąd to zachowanie jest bardzo często powtarzane wśród osobników (w sumie na ok. 2,5h obserwacji wśród 13 osobników zachowanie było powtórzone 16 razy).

Zachowania z kategorii utrzymania kondycji zarówno własnej jak i pozostałych członków kolonii (pielęgnacja, opieka nad potomstwem oraz wzajemna pielęgnacja) obserwowane były sporadycznie zazwyczaj u 1-2 osobników jednocześnie. Zapewne było to związane z koniecznością pozbywaniu się co jakiś czas zanieczyszczeń z ciała oraz potomstwa, a przede wszystkim z własnych czułek stanowiących główny narząd zmysłu u mrówek.